VAN’DA İNSANLAR  NASIL

DR.CEM  ŞAHAN

Van  depreminde  halkın  insani  vicdani  üzerinden  şekillenen yardım  girişimleri, Van  ve  Eriş’te  yaşayan  halkın  sefalet  şartlarında  yaşamasını  ve  göç  etmesini  engellemiyor.

Şu  kadar  ölen  insan.

Şu  kadar  yıkılan  bina.

Ağır  kış  şartları.

Ama  yetmiyor,

Van’ın  Afet  bölgesi  olmasına.

Mevcut  erk, Afet bölgesi olunca para belediyeye gidecek, ya o paraların ne yapılacağını, nereye gideceğini iyi biliyorsunuz diyor.

İnanmak  gelmiyor  içimden.

Van  ve  Eriş afet  bölgesi  ilan  edilse  neler  olacaktı?

* Mevzuata göre bir bölgenin afet bölgesi ilan edilmesi halinde tüm maddi kayıpları devlet karşılamak durumundadur.Yani sağlık gibi hizmetlerin ücretsiz olarak karşılanması, kamu personeline yolluk, harcırah, avans ödemelerin yapılması gerekmektedir

*Afetzedelerin taşınmasını gerektirecek durumlarda giderler bakanlık tarafından karşılanacak.

*Devlet hastaneleri ve askeri hastanelerde bulunanlara parasız bakılacak

*Yapılardaki hasarı tespit etmek üzere ilgili bakanlık görevlendirilecek.

*Binaların yıktırılması ya da boşaltılması gereken hallerde bu durum mal sahibine bildirilecek. Mal sahibinin bu karara üç gün içinde itiraz etme hakkı bulunacak.Hazırlanan hasar tespit raporlarına 30 günlük itiraz hakkı bulunacak. Hasar görmüş binaların tamiri yapılıncaya kadar içine girilmesine izin verilmeyecek.1 yıl içinde tamir ettirilmeyen binalar yıkılacak.

*Afet bölgelerinde fen kurullarınca tehlikeli görülen yerler yapı ve ikamet için yasaklanacak. İmar planının değiştirilmesi gereken yerlerde, planlar 5 ay içinde yaptırılacak. İzin verilen geçici baraka inşaatının 1 yıl içinde yıkılması zorunlu olacak.

Ama  Van  afet  bölgesi  ilan  edilmedi.

Yurttaşların  gösterdiği  hassasiyetin, erkler  tarafından  gösterilmediği  konusu  sısk  sık  gündeme  geldi.

Van  depreminin  ilk  gününde  itibaren  Türk  Tabipleri  Birliği  ve  SES  deprem  bölgesindeydi.  Günlük  raporlar  ve  kriz  masası  görüşmeleri  ile destek  sundu. SES ve TTB ekibi deprem bölgesine ilk ulaşıldığı saatten bu güne kadar koordinatör ekibi ile;

depremin sağlık hizmetine etkisi, sağlık çalışanlarının durumu, sağlık hizmetlerine erişim, halk sağlığını tehdit eden sorunların gözetimi, arama ve kurtarma faaliyetlerinin izlenmesi,kriz masası üyeleri ile temas, çadırkent incelemeleri,çevre sağlığına yönelik incelemeler (su, atıklar, çöp),koruyucu hizmetlere yönelik öneriler, deprem bölgesine yapılacak tıbbi ve tıbbi olmayan yardımların yönlendirilmesi,yardım dağıtımlarının incelenmesi,toplu yaşam alanlarının incelenmesi,toplu yemek dağıtımı yapılan bölge belediyelerine ait seyyar mutfağın sağlık açısından denetimi, sağlığın belirleyicileri ile ilgili gözlemlerine yönelik değerlendirmelerini ve önerileri raporlaştırarak kamuoyu ile paylaşmıştır. Bu faaliyetin yürütülmesine TTB Merkez konseyi, SES genel merkezi, TTB olağan dışı durumlarda sağlık kolu ve halk sağlığı uzmanları  destek ve önerilerde bulunmuşlardır. 

VAN TABANLI DEPREMİN 5. DEĞERLENDİRME RAPORU 16 kasım2da  kamuoyu  ile  paylaşılmıştır.

1) Bölgenin ağır kış koşulları düşünüldüğünde çadır bir barınma seçeneği olarak mümkün olan en kısa süre için tercih edilmelidir. Depremzedeler bir an önce sağlıklı konutlara, beslenme rejimine, ekonomik güvenceye, okula, işlerine ve sosyal hizmetlere kavuşturulmalıdır. Aksi takdirde beden ve ruh sağlıklarını korumak mümkün olmayacaktır. Temel gereksinimler sağlanmadan, götürülecek sağlık hizmetlerinin de yararı olmayacaktır.

2)Koruyucu sağlık hizmetleri başta olmak üzere sağlık hizmetleri yeniden re-organize edilmelidir. (Gebe, bebek ve çocuk takibi, aşılama çalışmaları, çevre sağlığı hizmetleri vb.) Özellikle aşılama çalışmaları en kısa zamanda başvuranlara değil tüm gereksinimi olanlara başlanmalıdır. Bu kapsamda yaşlılara grip ve pnömoni aşısı, çocuklara genel bağışıklama programı kapsamındaki tüm aşılar, gebelere tetanoz aşısı yapılmalıdır. Bir an önce tüm ASM’ler açılmalı ve entegre ve etkin bir birinci basamak hizmeti sunulmalıdır.

3)Bölgedeki sağlık hizmetleri; çalışma düzeni iyi ve eşgüdümlü bir şekilde planlanmış rotasyonlarla görevlendirilecek sağlık personele ile sağlanmalıdır. Bölgeye rotasyonla gönderilecek sağlık personelinin de görev tanımları ve görev süreleri belirli olmalı, bölgede kalacakları süre içerisinde olanaklar ölçüsünde altyapı desteği sağlanmalıdır. Depremzede sağlık çalışanlarının birçok sorunu bulunmaktadır ve özel bir psikososyal destek programına ihtiyaçları vardır.

4)Özellikle çocuklarda beslenme dikkatle izlenmeli, beslenme sorunları ile ilgili önlemler alınmalı, takipleri iyi yapılmalı başta Zatürre ve ishal olmak üzere olası hastalıklara karşı dikkatle izlenmelidir.

5) Uzun dönemde ruh sağlığı sorunları giderek artacaktır. Psikolojik ve sosyal yıkımın tespiti ve tedavi süreci; Psikiyatrist, psikolog ve sosyal hizmet uzmanlarının katılımı ile travmaya bağlı sorunlara yönelik kadın ve çocuklar için başta olmak üzere bir çalışma planlanmaktadır.

6)Genel olarak değerlendirildiğinde deprem sonrası yürütülen çalışmalarda koordinasyonsuzluk dikkati çekmektedir. Bu durum sağlık hizmetlerine de yansımaktadır. Temel sağlık hizmetlerinin koordinasyonu henüz tam olarak yapılamamıştır. Özellikle kırsal nüfusa yönelik sağlık hizmet ihtiyacı bulunmaktadır. İl sağlık müdürlüğü  gezici 112 ekipleriyle köylere sağlık hizmeti götürmeli,  acil hizmetlerin ötesinde kalıcı ve bütünlüklü bir birinci basamak sağlık hizmeti kurgulanmalıdır.

7) Bölgenin depremden önce zaten var olan altyapı sorunları yoğunlaşmıştır. Ayrıca Bölgede yoğun bir çevre kirliliği yaşanmaktadır. Yerel yönetimler ve Çevre Bakanlığı ile işbirliği içinde bu sorunlar bir an önce giderilmelidir.

8) Uzun vadeli ve gereksinimi olan herkese yardım organizasyonu planlanmalıdır.

9) Ağır kış koşullarında depremin yarattığı travmanın etkisinde, başka bir seçeneği olmadığı için deprem bölgesinde zor koşullarda yaşamlarını sürdüren depremzedeler için kamunun tüm olanakları seferber edilmelidir.

10)Fazla gecikmeden, başka gündem maddeleri öncelik olmadan, bu depremdeki deneyimlerden de yola çıkarak, daha sonra olabilecek bir afette neler yapılabileceğinin, nasıl hazırlanılabileceğinin planları hazırlanmalıdır.

Van’da  Afet olmamış mıdır?